مسئله571: بر كسي
كه حج‌ّ تمتّع بهجا مي‌آورد، واجب است بعد
از رمي جمرۀ عقبه در روز عيد قربان، قرباني كند.
مسئله572: قرباني نيز بايد با توجه و
قصد قربت انجام شود.
مسئله573:
قرباني بايد يك شتر يا يك گاو
يا يك گوسفند باشد و ساير حيوانات غير
از اين سه حيوان، كافي نيست.
مسئله574:
هركس بايد يك قرباني انجام
دهد و شركت چند نفر در يك قرباني، در حال اختيار و اضطرار جايز نيست.
مسئله575: قرباني
در هر نقطه از مني - مسلخ جديد و قديم - و حدودي که عامّه براي مسلخ تعيين کرده‌اند،
مجزي است. ولي در مکان ديگري خارج از مني جايز نيست.
مسئله576: اگر کسي
سهواً يا جهلاً، يا به واسطۀ عذري در مني ذبح نكرد، هر جا ذبح كرده باشد
كافي است.
مسئله577:
قرباني بايد بعد از رمي جمرۀ
عقبه انجام شود، ولي اگر کسي زودتر انجام داد اشكال ندارد، گرچه در صورت عمد گناه كرده است.
مسئله578:
اگر حج‌گزار در روز عيد سهواً،
جهلاً يا به‌واسطۀ عذري، بلكه عمداً ذبح نكرد، حج‌ّ او صحيح است، گرچه در
صورت‌‌عمد گناه كرده است و بايد در روزهاي يازدهم و دوازدهم، يا در بقيۀ
ذي‌الحجّه در مني ذبح نمايد، و اگر نكرد بايد در سال
بعد قضاي آن را در مني بهجا آورد و اگر نمي‌تواند، نايب بگيرد.
مسئله579: حيواني كه ذبح مي‌شود، چند شرط دارد:
1 ـ اگر شتر
است داخل در سال ششم و اگر گاو است داخل در سال سوّم و اگر گوسفند است
داخل در سال دوّم شده باشد.
2 ـ سالم
باشد، بنابراين حيوان مريض كافي نيست.
3 ـ خيلي
پير نباشد.
4 ـ تام‌ّ
الاجزاء باشد. بنابراين حيوان كور يا لنگ دائمي و
گوش بريده و بي‌دم يا دم بريده و شاخ شكسته و
بي‌تخم يا تخم كشيده يا كوبيده کافي نيست.
5
ـ زياد لاغر نباشد.
مسئله580: اگر کسي حيواني را به گمان اينكه داراي شرايط است ذبح كرد و
بعد معلوم شد كه آن شرايط را نداشته، اشکال ندارد.
مسئله581: اگر حج‌گزار شرايط قرباني را نداند و حيواني كه داراي شرايط
نيست ذبح نمايد، كفايت مي‌كند.
مسئله582: اگر قرباني داراي شرايط يافت نشود، ذبح حيواني كه شرايط را
ندارد كافي است.
مسئله583: اگر بعد از ذبح شك كند که آيا قرباني داراي شرايط بوده يا نه،
بلكه اگر گمان يا يقين كند كه داراي شرايط نبوده، كفايت مي‌كند.
مسئله584: ذبح قرباني با کاردهاي استيل که معلوم نيست از آهن است يا نه،
اشکال ندارد.
مسئله585: ذبح قرباني با وسايل ماشيني - در صورت رعايت
احکام ذبح- جايز است.
نيابت در
قرباني
مسئله586: نايب گرفتن براي قرباني و ذبح، مطلقاً جايز است و در اين صورت
بايد كسي كه نايب شده، قصد قربت نمايد و قصد قربت ذبح‌كننده شرط نيست.
بنابراين اگر ذبح‌كننده قصد قربت نكرد يا شيعه نبود، اشكال ندارد.
مسئله587: اتّصال بين ذبح و قصد قربت لازم نيست، بنابراين اگر كسي با
قصد قربت، ديگري را براي ذبح فرستاد و او ذبح نمود، كفايت مي‌كند. گرچه آن
ديگري قصد قربت نكند يا شيعه نباشد.
مسئله588: نايب قرباني بايد ثقّه باشد و در اين صورت اگر منوبٌ‌عنه شك كرد
که آيا نايب ذبح نموده يا قرباني داراي شرايط ذبح بوده يا نه، بلكه اگر
گمان دارد كه قرباني حائز شرايط نبوده، به شك يا گمان خود اعتنا نكند.
مسئله589: اگر نايب از روي جهل يا اشتباه بر خلاف دستور شرع عمل كند، لازم نيست دو مرتبه ذبح كند.
مسئله590: اگر نايب عمداً بر خلاف دستور شرع عمل كرد بايد دومرتبه ذبح
كند، و غرامت آن نيز به عهدۀ خود نايب است.
مسئله591: نايب مي‌تواند
قبل از خود، به نيابت از ديگران ذبح کند.
بدل
قرباني
مسئله592: اگر قرباني براي کسي پيدا نشود، يا قدرت خريد نداشته باشد، بايد
سه روز پي در پي در حج‌ّ و هفت روز بعد از مراجعت از حج، روزه بگيرد (در
اين هفت روز پي‌درپي بودن شرط نيست.)
مسئله593: اگر کسي قدرت بر ذبح قرباني ناقص پيدا کرد، بايد همان قرباني ناقص را
ذبح کند و نمي‌تواند
روزۀ بدل از قرباني بگيرد.
مسئله594: کسي که پول قرباني ندارد ولي متاعي در وطن يا همراه خود دارد که با
فروش آن، پول قرباني تأمين مي‌شود، بايد بفروشد و قرباني بخرد.
مسئله595: کسي که پول قرباني ندارد ولي مي‌تواند قرض کند و
در وطن قرض خود را ادا نمايد، بايد قرض کند و قرباني بخرد.
مسئله596: اگر قرض كردن يا فروش چيزي، يا كسب براي خريد قرباني مشقّت
داشته باشد، لازم نيست قرباني کند ولي اگر خود
را به مشقّت انداخت و قرباني كرد، قرباني او كفايت مي‌كند.
مسئله597:سه روز روزۀ بدل از قرباني را مي‌شود در سفر گرفت. ولي بايد در ماه
ذي‌الحجّه و بعد از عمرۀ تمتّع باشد و در روز عيد قربان و در ايّام تشريق (از
يازدهم تا سيزدهم)، نباشد و بهتر است از روز هفتم تا نهم ذي‌الحجّه باشد.
مسئله598: اگر کسي روز هفتم را روزه نگرفت، مي‌تواند روز هشتم و نهم
را روزه بگيرد و روزۀ سوّم را بعد از ايّام تشريق بگيرد.
مسئله599:اگر کسي سه روز روزه را نگرفت تا ماه ذي‌الحجّه تمام شد بايد
خودش يا نايبش در سال بعد در مني
قرباني نمايد.
مسئله600: اگر کسي بعد از سه روز روزه يا در اثناي آن قدرت بر قرباني
پيدا كرد، لازم نيست قرباني كند، بلكه قرباني كفايت نمي‌كند و بايد روزه‌ها
را بگيرد.
مسئله601: هفت روزۀ باقيمانده بايد بعد از مراجعت از سفر، در وطن گرفته
شود، و گرفتن اين روزه‌ها در مكّه يا شهر ديگري يا بين راه جايز نيست، مگر با قصد اقامت ده روز.
مستحبّات
قرباني
مسئله602: چند چيز در قرباني مستحبّ است:
1 ـ قرباني،
شتر باشد و در صورت عدم امكان، گاو و بسيار فربه باشد و در صورتي که هيچکدام
نشد، به گوسفند اکتفا کند.
2 ـ اگر شتر
يا گاو است، ماده باشد، و اگر گوسفند است نر
باشد.
4 ـ اگر مي‌تواند
خودش ذبح كند و اگر نمي‌تواند دست خود
را روي دست ذبح كننده بگذارد.
5 ـ قرباني
را سه قسمت كند، مقداري از آن را خودش بخورد و مقداري از آن را هديه دهد،
و مقداري از آن را صدقه دهد.
6 ـ مستحبّ است در وقت ذبح يا نحر اين دعا را بخواند:
« وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّمَاوَاتِ وَ
الْأَرْضَ حَنِيفاً وَ مَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ إِنَّ صَلَاتِي وَ نُسُكِي
وَ مَحْيَايَ وَ مَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ
بِذَلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ اللَّهُمَّ مِنْكَ وَ لَكَ بِسْمِ
اللَّهِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّي» [1]
مسئله603: اگر کسي به استحباب تقسيم قرباني عمل نكرد و قرباني را رها
نمود ضامن نيست.
ذبح كفّاره
مسئله604: حيواني كه بايد براي كفّاره ذبح شود، هيچ يك از شرايط قرباني
حج‌ّ را ندارد، بنابراين ذبح گوسفند معيوب براي کفاره اشکال ندارد.
مسئله605: لازم نيست حيواني كه براي كفّاره ذبح مي‌شود در مني يا مكّه
و يا در ايّام ذي‌الحجّه باشد، بلكه مطلقاً مي‌تواند آن را در وطن خود ذبح نمايد و در زمان حاضر ذبح کفارات در وطن
مهمتر است.
مسئله606: مصرف حيواني كه براي كفّاره ذبح مي‌شود، مانند مصرف قرباني در حج‌ّ است (مستحبّ است آن را سه قسمت كند، قسمتي به فقرا و قسمتي هديه و قسمتي را
بخورد)، ولي بهتر است تمام آن را صدقه بدهد.
پی نوشت ها:
[1]. الکافي، ج 4، ص 498